«Ο Ξύλινος Σταυρός» - μια κριτική εισήγηση στην πρώτη εν Βορείω Ηπείρω παρουσίασή του

Σεβαστοί πατέρες, αγαπητοί προσκεκλημένοι, φίλοι και συντοπίτες

Καθώς γνωρίζεις πως η ιστορία του τόπου σου από τις απαρχές της ταυτίζεται με την υπόλοιπη ιστορία του έθνους μας, νιώθεις ιδιαίτερη τιμή και υπερηφάνεια για τις ρίζες σου. Είσαι κι εσύ «κομμάτι» ετούτης της ψυχής, που τρέφεται από την ίδια «μήτρα». Οι Δελφοί, η Δωδώνη, η Κωνσταντινούπολη, τα Γιάννινα, το Μοναστήρι, η Μοσχόπολη, η Χιμάρα, το Αργυρόκαστρο και τόσα άλλα εθνικά κέντρα…

Πότε εντός και πότε εκτός εδαφικών και πεπερασμένων χαράξεων, βαστάς μέσα σου  ανόθευτο τον ίδιο ζωτικό ρυθμό μ’ όλους εκείνους τους λαμπροφόρους σοφούς και Πατέρες. Μοιράζεσαι μαζί τους την ανάλογη ευθύνη, τον πόνο και κουβαλάς το δικό σου Σταυρό.

Όχι έναν οποιονδήποτε σταυρό – όχι ένα κόσμημα που απλώς σε ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους ανθρώπους του περίγυρού σου – αλλά το Σταυρό του μαρτυρίου και της χαρμολύπης.

Μέσα σε όλα αυτά, ένα αξιοπρόσεκτο σύγγραμμα που φέρει ως τίτλο του το δικό σου ατομικό «ξύλινο Σταυρό», σε ανυψώνει ως Έλλην και Ορθόδοξο, αποσκοπώντας να αποκαταστήσει τη δική σου τιμή έναντι των διαφόρων επικριτών και παραχαρακτών της ιστορίας του τόπου σου. Χωρίς περιττολογίες και πλασματικές διηγήσεις, αλλά με σωστές και καλά προσεγμένες αναγκαίες τροποποιήσεις, φέρει στο προσκήνιο μαρτυρίες και καταστάσεις που δε θα μπορούσε κανείς να σκεφθεί πως δύνανται να υπάρξουν στην πραγματικότητα.

Ωστόσο η όλη διαδραμάτιση των αναφερόμενων γεγονότων δεν αποσκοπεί να γίνει φορτική για τον αναγνώστη, αλλά τουναντίον, τον εντάσσει σταδιακά στο όλο κλίμα. Αρχικά συνδέει την ολότητα του ελληνικού πνεύματος και της αλληλεγγύης, υποστηρίζοντας την κοινή καταγωγή και πορεία του εν λόγω συνόλου. Μέσω των θυσιών των τότε υψηλών κοινωνικών τάξεων της υπόλοιπης Ελλάδος, εκφράζεται ο παραγκωνισμός του πλούτου και των εγκόσμιων αξιωμάτων, έμπροσθεν των αρετών της ειρήνης και της ελευθερίας.

Κατόπιν μέσα από την εναλλαγή των χαρακτήρων ανά την πορεία των κεφαλαίων, εκλαϊκεύεται η ανάγκη του αγώνος και η έννοια της παρακαταθήκης λαμβάνει «σάρκα και οστά» στα πρόσωπα των πρωταγωνιστών της ίδιας οικογένειας. Ως ένα ελεύθερο υπόμνημα, οι χαρακτήρες που παρουσιάζονται εντός του βιβλίου, είναι σε θέση να εκφράσουν διαχρονικά τις οποιεσδήποτε προσπάθειες του Γένους για ανέλιξη και ελεύθερη βιωτή. Οι παράλληλες αναφορές σε διαφορετικά περιβάλλοντα, λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια των ίδιων των γεγονότων, εντείνουν το ενδιαφέρον ενισχύοντας την αγωνία για άμεση περάτωση της ανάγνωσης.

Εν συνεχεία απαντάται η πικρία για την όλη πορεία του τόπου μας, καθώς φαίνεται η αντικειμενική του επίσημη παραχώρηση εντός μιας μεσαιωνικής και αναχρονιστικής περιόδου. Πολλά σημεία θα μπορούσαν κάλλιστα να μας παραπέμψουν σε πρακτικές και μεθόδους πλήρους εγκεφαλικής διαστροφής. Ένας ακατάλυτος δαρβινισμός τείνει να υποδουλώσει σταδιακά τον άνθρωπο, την ατομική του ταυτότητα, αλλοτριώνοντας στο βωμό της ιδιοτέλειας κάθε ηθική του αναστολή.

Σε αντιδιαστολή με τον παραπάνω συλλογισμό, στο έργο διαφαίνεται πάντα η ελπίδα. Δεν αντικατοπτρίζεται μόνον η απαισιοδοξία που μαστίζει τους παθόντες Έλληνες της περιοχής μας, αλλά και η θυσιαστική αγάπη όλων εκείνων οι οποίοι έθεσαν σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή τους. 

Οι ιερείς, μερικά από τα τότε υψηλά ιστάμενα πρόσωπα και εν γένει ο λαός. Βάπτισαν εν πλήρει μυστικότητα τους πατεράδες μας, ψάλλανε εν κρυπτώ τη Νεκρώσιμο Ακολουθία στους παππούδες μας και έδωσαν ψωμί στους πεινασμένους κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του δυνάστη. Αργότερα, μία μακρά περίοδος πόνου και ολέθρου βρίσκει στιβαρό  επιστέγασμα τη χάρη του άξιου ιεράρχη κυρού Σεβαστιανού, ο οποίος αφιέρωσε ολόκληρη την ποιμαντορία του, στα δικά μας προβλήματα. Έπειτα η δυναμική παρουσία του Αρχιεπισκόπου κ.κ. Αναστασίου, καταπολεμά όλες τις αρνητικές και κακόβουλες ανησυχίες, αλλάζοντας θετικά την παρούσα κατάσταση.

Επιπλέον οι συμβολισμοί που συναντώνται στο όλο περιεχόμενο, αποτελούν τον πυρήνα της ιστορικής ανάγκης. Δηλαδή μιας σωστής άντλησης όλων εκείνων των αξιοπρόσεκτων σημείων, τα οποία έχουν τη δύναμη να ενισχύουν την εθνική μας υπερηφάνεια και να μας οδηγούν σε ορθές πράξεις προόδου.

Όσον αφορά τη συντακτική και γλωσσολογική επιμέλεια, αξιοπρόσεκτη είναι η γλαφυρότητα, η λεπτότητα και η προσαρμογή των νοημάτων στα εκάστοτε πολιτισμικά δεδομένα. Εν προκειμένω να αποδοθούν σε όσο το δυνατόν καλλίτερο βαθμό τα βιώματα των ίδιων των μαρτύρων, χρησιμοποιείται η τοπική ιδιωματική μας διάλεκτος, αφού πρωτίστως της έχουν αφαιρεθεί τυχόν δυσνόητα στοιχεία. Έτσι στον πεζό λόγο, δίδεται μία ομοιόμορφη ποιητική εκφορά, που μπορεί να αναχθεί ακόμη και σε κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, όπως η Μήδεια, η Αντιγόνη κ.α.

Εν κατακλείδι, επιτυγχάνεται μια εις βάθος συνοπτική παρουσίαση της προαιώνιας ύπαρξης των Βορειοηπειρωτών στις πατρογονικές τους εστίες αλλά και όλων των μέχρι τώρα άγνωστων σε πολλούς γεγονότων του απώτερου και του εγγύτερου παρελθόντος τους. Πρόκειται για εμάς, τους ιστορικούς απογόνους και συνεχιστές των ηπειρωτικών φύλων.

Κυρία Καραγεωργίου – Πάπιστα,

Σας ευχαριστούμε από καρδιάς!

Γκοτζιάς Γεώργιος

Εκπαιδευτικός – φοιτητής

Δερβητσάνη Αργυροκάστρου, 28. 10. 2017